-
1 чамадан артык
= чамадан тыш сверх ме́ры, чрезме́рно, чересчу́р; сли́шком -
2 чамадан тыш
чамадан тыш ару — сли́шком (чересчу́р, чрезме́рно) устава́ть
-
3 чама
сущ.1) предположе́ние, подсчёт, прики́дка, дога́дкачама чамага туры килми — раз на раз не прихо́дится (букв. предположе́ние не соотве́тствует действи́тельности)
чама чамадан ерак китмәде — предположе́ние почти́ совпа́ло с действи́тельностью
2) прям.; перен. возмо́жностьтуй уздырырга быел чамабыз килми — в э́том году́ у нас нет возмо́жности сыгра́ть сва́дьбу
саклап тотсак, кышка җитәрлек чамабыз бар — е́сли эконо́мно расхо́довать, на́ших возмо́жностей хва́тит на всю зи́му
түзәрлек чама калмады — нет возмо́жности до́льше терпе́ть
үз чамаңны үзең бел — знай свои́ возмо́жности
үз чамаңны узып китмә — не переоце́нивай свои́ возмо́жности
3) разг. величина́, коли́чество, объём, разме́риген уңышының чамасын белү — определи́ть коли́чество (объём) урожа́я хле́ба
4) состоя́ние, положе́ниеатымның чамасын беләм — состоя́ние своего́ коня́ зна́ю
эшнең чамасы — положе́ние дел
кешенең хәлен, чамасын белеп эш йөкләргә кирәк — на́до поруча́ть де́ло, снача́ла узна́в состоя́ние, спосо́бность челове́ка
5) наме́рение, за́мысел, план, соображе́ниебирешер чамасы юк, бирешергә чамасы юк — у него́ нет наме́рения сдава́ться
эшләр чамасы юк — у него́ нет наме́рения рабо́тать
дошманның чамасын сизү — угада́ть за́мысел (наме́рение) проти́вника
6) в знач. послелога чама(лар)да, чама(лар)дагы приме́рно, приблизи́тельноул яшь ягыннан безнең чамаларда — он приблизи́тельно на́шего во́зраста
••чама белән (генә) — (то́лько) предположи́тельно, приме́рно, приблизи́тельно
чама тойгысы — чу́вство ме́ры
чамага сыймау — не совпада́ть с предположе́нием
- чамадан тышчамадан (чамасыннан) узмау — не переходи́ть грани́цы (предположе́ния)
См. также в других словарях:
артык — (АРТЫКЛЫК) – с. 1. Кирәгеннән яки билгеләнгәннән артып киткән, артып калган 2. Кирәксез, булуы мәҗбүри түгел. Килмәве, булмавы яхшырак булган (кеше тур.) 3. рәв. Бик, бик нык, чамасыз, чамадан тыш 4. рәв. Күп, күбрәк атка солыны артык биргән 5.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ифрат — рәв. кит. Чамадан тыш, кирәгеннән артык, бик тә. и. Чамадан тыш арттыру ифраттан сакландым. ИФРАТ КИТҮ – иск. кит. Чамадан ашу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
алагаем — га – Бик артык, искиткеч, чамадан тыш. Бик нык, бар көчкә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
арттыру — 1. Нәр. б. сан, күләм, көч, тизлек һ. б. ш. яктан артык итү, өстәү, күбәйтү 2. Берәр хәлне, вакыйганы сөйләгәндә (язганда) үзеңнән өстәп, күпертеп сөйләү (язу). Билгеле бер чиктән, чамадан читкә чыгу 3. Нәрсәдән дә булса өлеш чыгару, үзеңә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ашу — 1. Арту, билгеле бер чиктән узып китү, чыгу; ташу. Чыгыш килешендәге кайбер сүзләр янында: артык күп, зур булу шикләре чамадан ашты 2. шигъ. Менү, күтәрелү, җитү күкләргә ашу 3. хыял чынга ашу зур мәртәбәгә ашу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ифратлык — кит. Чамадан тыш, кирәгеннән артык булу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
күп — 1. Шактый санда, ишле; киресе – аз 2. Микъдары ягыннан чамадан тыш, гадәттәгедән артык. Зур 3. Озак … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тәкәллеф — и. 1. Тантаналы йола башкарганда яки башка тантаналы очракларда мәҗбүри әдәплелек билгесе итеп саналган шартлы тәртип; лат. Церемония 2. Көнкүрештә, эштә, кешеләр белән бәйләнештә, үз үзеңне тотышта чамадан тыш әдәплелек. Ягымлылык, әдәплелек,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тунау — 1. Хайванның тиресен сыдырып төшерү 2. диал. Каезлау, сыдыру мунчала т. 3. күч. гади. Кыйнау. рухи газаплау 4. күч. гади. Кеше мөлкәтен рәхимсез рәв. көчләп алу, талау. Гомумән талау. Берәр нәрсә өчен чамадан тыш артык хак түләргә мәҗбүр итү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
эксцесс — 1. Тотнаксызлык, чамадан уздырып җибәрү, чиктән ашу, үз үзеңне тота белмәү, артык чамасыз кылану 2. Нәр. б. нормаль агышын бозу, кискен бәрелеш (гадәттә җәмгыять тормышында) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
